Duurzaamheidsclaims

Met het groeiende belang van duurzaamheid groeit ook de vraag naar informatie over de duurzaamheidsaspecten van een product. Leveranciers van schoonmaakmiddelen kunnen hier op verschillende manieren over communiceren. Bijvoorbeeld via een claim op het etiket, een website of (andere) reclame-uitingen. Beweringen en claims in dergelijke communicatie mogen in geen geval misleidend zijn richting de gebruiker. Daarvoor is wet- en regelgeving opgesteld. De NVZ - Schoon | Hygiënisch | Duurzaam, heeft een overzicht opgesteld van deze wet- en regelgeving.

NVZ Factsheet Duurzaamheidsclaims

Klik hier om het facstheet over duurzaamheidsclaims te downloaden.

In de reclame-uitingen rondom duurzaamheid kunnen heel veel verschillende claims en uitspraken voorbij komen. Voorop staat dat deze altijd moeten voldoen aan de wet- en regelgeving. Een aantal termen worden in de context van schoonmaakmiddelen relatief vaak gemaakt. Deze worden hieronder behandeld.

Biologisch afbreekbaar

Als het gaat om de milieu-impact van een was- of reinigingsmiddel wordt soms gesproken over de biologische afbreekbaarheid van het product. Een biologisch afbreekbare stof is een stof die onder invloed van micro-organismen volledig kan worden afgebroken tot de van nature voorkomende stoffen water, koolstofdioxide en anorganische zouten.

Alle was- en reinigingsmiddelen die in Europa op de markt worden gebracht moeten voldoen aan de Detergentenverordening ((EG) Nr. 648/2004). Deze Europese wetgeving bepaalt dat alle oppervlakte actieve stoffen in was- en reinigingsmiddelen biologisch afbreekbaar moeten zijn, volgens de in diezelfde wetgeving vermelde testmethoden.[1]

Oppervlakte actieve stoffen zijn stoffen die zowel een hydrofiele als een hydrofobe kant hebben. Hierdoor kunnen ze ervoor zorgen dat vuil los komt van een oppervlak en oplost in water. Oppervlakte actieve stoffen vormen in de meeste gevallen het belangrijkste bestanddeel van een was- of reinigingsmiddel.

Soms wordt er op een schoonmaakmiddel geclaimd dat het “biologisch afbreekbaar is” of bijvoorbeeld “biologisch afbreekbaar volgens de Detergentenverordening”, maar zoals eerder in dit document staat uitgelegd mag een product niet claimen dat het aan de wet voldoet. Er wordt dan ook geadviseerd terughoudend te zijn met dergelijke claims.

Natuurlijk en biobased

In de praktijk wordt met natuurlijk en biobased vaak hetzelfde bedoeld. De termen verwijzen naar de oorsprong van ingrediënten. Ingrediënten kunnen synthetisch (door de mens gemaakt) zijn en gebaseerd op bijvoorbeeld aardolie. Als ingrediënten zijn gebaseerd op natuurlijk materiaal worden ze vaak natuurlijk of biobased genoemd.

Het voordeel van biobased of natuurlijke alternatieven is dat ze worden gemaakt van hernieuwbare grondstoffen, maar ze zijn daarmee niet per definitie altijd duurzamer dan stoffen gebaseerd op fossiele bronnen. Het is bijvoorbeeld ook belangrijk om in de gaten te houden dat de landbouwgrond die voor deze grondstoffen nodig is de voedselvoorziening niet in gevaar brengt. Daarom is het belangrijk om met het toenemende gebruik van biobased en natuurlijke materialen, met een gedegen levenscyclusanalyse te beoordelen wat de voordelen, maar ook de mogelijke nadelen zijn op het gebied van duurzaamheid.

In de meeste markten bestaat er geen wettelijke definitie van natuurlijk met betrekking tot schoonmaakmiddelen. De methoden om te bepalen wanneer iets biobased mag heten zijn wel gespecificeerd in CEN normen. Op Europees niveau worden normen ontwikkeld binnen de Europese Normalisatie-organisatie CEN. Deze worden gepubliceerd als EN-normen. De CEN heeft ook normen gepubliceerd voor het vaststellen van (de hoeveelheid) biobased materiaal en de claims die hierover gemaakt mogen worden. Hieronder een overzicht van de belangrijke EN-normen op het gebied van biobased. Meer informatie is te vinden op de CEN-website.

EN 16751:2016 - Bio-based products - Sustainability criteria
EN 16785-1:2015 - Bio-based products - Bio-based content - Part 1: Determination of the bio-based content using the radiocarbon analysis and elemental analysis
EN 16640 : 2017 - Bio-based products – Bio-based carbon content – Determination of the bio-based carbon content using the radiocarbon method
EN 16848:2016 - Bio-based products - Requirements for Business to Business communication of characteristics using a Data Sheet
EN 16935:2017 - Bio-based products - Requirements for Business-to-Consumer communication and claims
EN 16785-2:2018 - Bio-based products - Bio-based content - Part 2: Determination of the bio-based content using the material balance method
prEN 17035-2018 - Surface Active Agents - Bio-based surfactants - Requirements and test methods
CEN/TR 17341:2019 - Bio-based products - Examples of reporting on sustainability criteria

Ecologisch en biologisch

De termen ecologisch en biologisch worden vaak door elkaar gebruikt, maar betekenen niet exact hetzelfde. Biologisch verwijst naar de landbouwmethode die is toegepast om goederen te verkrijgen. Ecologisch gaat nog een stapje verder en stelt de gehele planeet centraal tijdens het productieproces. Met andere woorden; alles wat het ecosysteem kan schaden dient vermeden te worden tijdens een ecologisch productieproces.

Het gebruik van biologische of ecologische grondstoffen in schoonmaakmiddelen hoeft niet per definitie duurzamer te zijn. Zie ook de toelichting onder het kopje Natuurlijk en Biobased.

Er bestaat (nog) geen wettelijke definitie voor biologische schoonmaakmiddelen

recyclebaarheid verpakkingen

In (marketing) uitingen over verpakkingen wordt vaak geclaimd dat de verpakking 100% recyclebaar is. In de praktijk is een verpakking echter zelden tot nooit geheel recyclebaar. Er is altijd wel een onderdeel zoals het etiket of de dop dat (nog) niet recyclebaar is, of in ieder geval niet gerecycled wordt. Beter zou daarom zijn om het te hebben over goed recyclebaar.

Meer informatie over de recyclebaarheid van verpakkingen is te vinden op de website van het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV). Zo ontwikkelde het KIDV een recyclecheck voor vormvaste en flexibele kunststof verpakkingen.

[1] https://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CONSLEG%3A2004R0648%3A20060711%3ANL%3APDF